Sophokles zou er wel raad mee weten. Na het verstrijken van alweer zoveelste deadline, en na de zoveelste uiting van Tsipras en zijn minister van financiën Varoufakis over de verschrikkelijke, onmenselijke houding van Europa, lijkt deze tragedie zich langzaam richting een climax te begeven. De Griekse regering weigert nog altijd in te zien dat de economische kracht van het land fundamenteel flinterdun is en kwalificeert elke hervorming als aanslag op de soevereiniteit en nationale trots. Er wordt doodleuk gezegd dat hervormingen alleen plaatsvinden als de schulden drastisch worden verlaagd (in de volksmond heet dat chantage) of , nog erger, men laat eerst Duitsland 80 miljard euro overmaken, waarna een bizarre discussie over herstelbetalingen uit WOII wordt begonnen.

Toch zijn er nog altijd mensen die van mening zijn dat de Grieken deerniswekkend zijn en vooral onze steun (lees: tientallen gratis miljarden) verdienen. Zo werd ik dit voorjaar getriggerd door een interview met onze eigen Hilversumse wethouder Arjo Klamer in Trouw met als kop ‘kom, trek de knip voor de Grieken’. Klamer heeft het erg te doen met de Grieken, die al vanaf 2008 moeten schulden saneren, bezuinigen, liberaliseren, privatiseren en de markten open gooien. “Daar zijn we al sinds 2008 mee bezig. Zes jaar nota bene. Het is een rampzalig scenario voor de Grieken.”

Geporteerd van Varoufakis, die stelt dat rijke landen arme landen moeten steunen, vindt Klamer dar we vooral solidair moeten zijn zelfs een gelijknamige heffing moeten betalen. Maar waarmee moet Noord-Europa eigenlijk solidair zijn? Klamer kijkt in zijn socialistische blik op Griekenland alleen naar de symptomen, die inderdaad ontegenzeggelijk vervelend zijn. Het welvaartsniveau van de Grieken is sterk gedaald en door de reusachtige werkloosheid onder de jongeren dreigt een verloren generatie te ontstaan. Kramer laat echter na naar de oorzaken van de huidige problemen van Griekenland te kijken. En dat zijn er bijzonder veel. Ik noem een aantal fundamentele: een gebrek aan een (goed) functionerend belastingsysteem en dito belastingmoraal (exemplarisch is het feit dat veel Grieken in de aanloop naar verkiezingen helemaal geen belasting meer betalen, omdat veel politici belastingverlaging beloven), nepotisme, corruptie en vooral ook het ontbreken van een concurrerende economie. Allemaal problemen die niet opgelost worden door schulden kwijt te schelden. Een structurele solidariteitsheffing valt in deze context dan ook in de categorie uilen naar Athene dragen…

Solidariteit is een mooie term. Maar hoe solidair is het, wanneer Nederlandse belastingbetalers ‘de knip moeten trekken’ voor de slechte belastingmoraal in Griekenland? Hoe solidair is het, wanneer de Italianen, Spanjaarden, Portugezen en Ieren keihard bezuinigd hebben en zware jaren hebben ondergaan, terwijl de Griekse hervormingsaversie wordt beloond met kwijtschelding? En hoe solidair is het, wanneer de Europese en vooral de Griekse politiek de illusie wekt richting de Grieken dat het afboeken van schulden in plaats van het fundamenteel hervormen van de economie een oplossing is voor de crisis?
Het mooie van de tragedies van Sophokles en de andere grote Griekse tragedieschrijvers, was onder meer het feit dat er altijd sprake was van een duidelijke moraal. Overmoed, arrogantie, ijdelheid, met de protagonisten die deze eigenschappen vertoonden liep het vaak bijzonder slecht af. Het trieste van deze tragedie is dat de moraal heel evident is. Een land leeft op veel te grote voet, verbloemt dat door met cijfers te rommelen, leent honderden miljarden euro’s en zegt vervolgens: dikke vinger, dat geld betalen we niet meer terug. Dat heeft helemaal niets met solidariteit te maken, maar alles met eerlijkheid. Ik hoop voor de Grieken dat dit besef op tijd tot ze doordringt. Ik gun ze namelijk geen tragisch einde.

Arno